Senior Mentor – mentoring pomyślnego starzenia się to innowacja dająca narzędzia do zbudowania procesu mentoringowego dla osób 50+, który umożliwia im zaprojektowanie pomyślnego starzenia się po przejściu na emeryturę. W roli mentorskiej występują tu osoby w wieku senioralnym. Dzięki wdrożeniu innowacji, wzrasta sprawczość oraz poczucie własnej wartości i społecznej przydatności osób na emeryturze zaś osoby, które jako mentee biorą udział w projekcie, mogą w sposób konstruktywny przygotować się do przejścia na emeryturę.
- Odbiorcami bezpośrednimi innowacji są osoby w wieku emerytalnym, które:
- chcą podzielić się swoim doświadczeniem życiowym, nie tylko w aspekcie zawodowym,
- są gotowe do wejścia w rolę mentorki lub mentora,
- są sprawne intelektualnie.
Mentoring to dla mentorki lub mentora szansa na zwiększenie satysfakcji z podejmowania nowych aktywności i przełamywania barier oraz docenianie własnych osiągnięć życiowych, a także rozwój osobisty, poznanie siebie w innym ujęciu niż dotychczas, podniesienie samooceny oraz satysfakcja z dzielenia się swoim doświadczeniem i wpływania na rozwój mentee (osoby mentorowanej), zwiększenie poczucia mocy i sprawczości oraz tworzenie realnej zmiany społecznej.
- Odbiorcami pośrednimi innowacji są mentee, tj. osoby w wieku 50+, korzystające z procesu mentoringu w zakresie pomyślnego starzenia się.
Udział w procesie mentoringu pomaga im zmienić perspektywę dotyczącą postrzegania późnej dorosłości i oswoić lęk z nią związany oraz – co szczególnie ważne – poznać możliwości projektowania tego etapu życia. Spotkania z seniorami pozwalają na uświadomienie sobie, że życie nie kończy się po przejściu na emeryturę.
Innowację mogą wdrożyć:
- jednostki z sektora publicznego i samorządowego (np. urzędy, ośrodki pomocy społecznej, centra usług społecznych, powiatowe urzędy pracy, szkoły wyższe),
- jednostki z sektora biznesowego,
- jednostki z sektora pozarządowego,
- wszelkie instytucje i organizacje otwarte na wspieranie swoich pracowników, edukację do starości i poprzez starość,
- formalne i nieformalne grupy seniorek i seniorów,
- podmioty działające na rzecz seniorów lub dialogu międzypokoleniowego (np. koła gospodyń, centra międzypokoleniowe).
Rozwiązanie jest skierowane do podmiotów, które:
- chcą skorzystać z doświadczenia i potencjału osób starszych,
- chcą poszerzyć ofertę wsparcia osób w wieku 50+ w swojej organizacji,
- zależy im na stosowaniu innowacyjnych rozwiązań,
- istotny dla nich jest rozwój samoświadomości osób w wieku przedemerytalnym w zakresie ich przyszłości,
- chcą realnie wspierać rozwój procesów związanych z pomyślnym starzeniem się,
- uważają, że warto uczyć się przez całe życie.
Więcej na temat potencjału innowacji przeczytajcie w Podręczniku.
Rozeznajcie się w sytuacji społeczności lokalnej lub opracujcie jej diagnozę, związaną także z dostępnymi zasobami (ludzi, organizacji, instytucji, innych podmiotów, infrastruktury) w zakresie potrzebnym do uruchomienia rozwiązania.
Zacznijcie informować otoczenie o innowacji oraz rozpocznijcie promocję. Pozyskajcie zainteresowanie i wsparcie ze strony samorządu lokalnego i/lub lokalnych organizacji działających na rzecz osób starszych. Nawiążcie współpracę z organizacjami formalnymi i nieformalnymi (np. radami dzielnic, klubami seniorów). Zbudowanie „dobrego klimatu” wokół innowacji jest ważne dla realizacji mentoringu. Gdy zdobędziecie przychylność otoczenia, łatwiej będzie pozyskać uczestniczki i uczestników.
Na tym etapie skorzystajcie z zasobów, które posiadacie, szczególnie jeśli chodzi o sieci kontaktów. Warto zdobyć przychylność lokalnych liderek i liderów. Idealnie, gdyby zechcieli zaangażować się w proces mentoringu, ale mogą też podjąć się roli ambasadora innowacji.
Jeśli nie macie w swojej organizacji lub najbliższym otoczeniu grupy odbiorców pośrednich – mentee, rozeznajcie miejsca, gdzie moglibyście ich znaleźć. Nawiążcie kontakt z zakładami pracy, zainteresowanymi objęciem swoich pracowników tego typu wsparciem.
Wyznaczcie lub zatrudnijcie osobę koordynującą cały proces. Zadbajcie także o źródła finansowania innowacji oraz o lokal dostosowany do potrzeb odbiorców, komputer z dostępem do internetu, urządzenie wielofunkcyjne lub środki na usługę wydruku, a także telefon.
Rozpocznijcie nabór osób uczestniczących – jako mentorki i mentorów oraz mentee. Wykorzystajcie najskuteczniejsze w waszym otoczeniu kanały komunikacji (np. ambasadorki i ambasadorzy projektu, plakaty).
Posługujcie się właściwą definicją mentoringu (zob. Podręcznik) i wyjaśniajcie istotę procesu, bo pojęcie mentoringu często budzi negatywne skojarzenia, związane z postrzeganiem mentora jako wysoko wyspecjalizowanego eksperta pracującego dla biznesu.
Zaproście potencjalne mentorki i mentorów oraz mentee na spotkania informacyjne i indywidualne rozmowy. Zwróćcie uwagę, aby nie były to osoby nastawione na jednostronną relację oraz by miały aktywne kontakty społeczne. Rozważnie dobierzcie uczestniczki i uczestników. Na tym etapie zadbajcie także o formalności: poproście grupę uczestniczącą o podpisanie oświadczeń, deklaracji i zgód. Wzory dokumentów znajdziecie w Podręczniku wdrażania modelu mentoringu pomyślnego starzenia się SENIOR-MENTOR.
Realizujcie działania – oddzielnie dla grupy mentorek i mentorów a oddzielnie dla mentee. Skorzystajcie z Narzędziownika i Przewodnika, przygotowując osoby uczestniczące do wejścia w nowe role. Skoncentrujcie się na działaniach rozwijających ich wewnętrznie, pozwalających na samopoznanie, docenienie siebie, naukę otwartego komunikowania potrzeb i lęków, budowania integralnej wewnętrznie gotowości do zmiany i wyjścia ze strefy komfortu, pracy nad dobrą komunikacją, budowaniem podstaw swojej tożsamości mentorskiej. Wspólnie stwórzcie w grupie seniorek i seniorów portfolio lub opracujcie storytelling (skorzystajcie z wzoru).
Zorganizujcie spotkania, na których mentorki i mentorzy w wieku emerytalnym i mentee spędzą ze sobą czas, zbudują pierwsze relacje, poznają siebie, swoje oczekiwania i obawy związane z mentoringiem. Zachowajcie uważność na zgłaszane potrzeby. Skorzystajcie z kart szkoleń w Podręczniku (str. 49).
Skojarzcie pary mentorskie, wykorzystajcie do tego narzędzia z Narzędziownika oraz Podręcznika. Miejcie też świadomość, że zalążki przyszłych relacji mentorskich zbudowały się podczas integracji.
Zorganizujcie pierwsze spotkanie mentorek i mentorów oraz mentee w rzeczywistej relacji mentorskiej. Zadbajcie, aby strony ustaliły swoje oczekiwania oraz zawrzyjcie kontrakt mentorski –skorzystajcie z naszego wzoru w Narzędziowniku.
Aby pomóc mentorkom i mentorom w pracy skorzystajcie ze Schematu sesji zero – znajdziecie go w Narzędziowniku. Możecie również skorzystać z Mapy marzeń w Przewodniku dla mentee oraz wesprzeć się Kartami inspiracji – szczególnie podczas określania obszarów i tematów oraz celów procesu mentoringowego.
Realizujcie plan zgodnie z ustaleniami kontraktu oraz wykorzystaniem przez mentorki i mentorów określonych narzędzi – przede wszystkim arkuszy sesji mentorskich, modeli: GROW, OSKAR, HELP, Kart Inspiracji czy Kart zasad dobrego mentoringu dla mentorów.
Pora na podsumowanie procesu mentoringu przez mentorki i mentorów oraz mentee. Odbywa się on w czasie określonym w kontrakcie mentorskim oraz na zasadach w nim zawartych. Skorzystajcie z Arkusza ewaluacji w Narzędziowniku.
Do zrealizowania innowacji będziecie potrzebować:
- Osoby do koordynacji i organizacji – mającej doświadczenie w realizacji wsparcia o charakterze społecznym i realizacji warsztatów grupowych, o wysokich kompetencjach komunikacyjnych, empatii oraz uważności na potrzeby innych osób, łatwości w nawiązywaniu kontaktów.
Będzie ona odpowiedzialna za:
- stworzenie warunków do realizacji mentoringu,
- pozyskanie ewentualnych zasobów niezbędnych do realizacji mentoringu,
- promocję innowacji,
- rekrutację potencjalnych mentee oraz mentorek i mentorów,
- tworzenie harmonogramów spotkań i zapewnianie warunków do ich realizacji,
- edukację odbiorców,
- czuwanie nad prawidłowością wdrażanego modelu,
- monitoring procesu,
- dbanie o dobrostan seniorek i seniorów oraz mentee.
Koszty wdrożenia modelu innowacji „Senior Mentor” – mentoring pomyślnego starzenia się są następujące:
- Honorarium koordynatora/organizatora usługi – 5 godz./12 mies./ 80 zł = 4800 zł
- Wsparcie moderatora – prowadzącego warsztaty rozwijające potencjał oraz integrujące mentorów i mentee – 30 godz./100zł = 3000 zł
- Drobny poczęstunek na warsztaty i spotkania w parach mentorskich – 70 zł x 12 mies. = 840 zł
Opcjonalnie:
- Obsługa biurowa (w tym: zakup laptopa z oprogramowaniem, kamerką z mikrofonem i głośnikami, urządzenie wielofunkcyjne, papier, tonery, telefon, abonament, internet, biuro) = ok. 4000 zł
- Ubezpieczenie seniorów-mentorów (jeśli zawrzecie porozumienie o wolontariacie na okres dłuższy niż 30 dni – koszt ten nie obowiązuje) – 40 zł/7 os. = 280 zł
- Zakup narzędzi coachingowych i szkoleniowych – ok. 1000 zł
Szacunkowy koszt innowacji na 12 miesięcy = 12 920 zł
Szacunkowy koszt na 1 osobę = 922,86 zł
Innowacja działa skutecznie, gdy zadbacie o:
- pozyskanie osoby koordynującej projekt,
- zbudowanie dobrego klimatu,
- pozyskanie miejsca do spotkań,
- wyłonienie mentorek i mentorów oraz mentee,
- ustalenie dogodnego harmonogramu realizacji mentoringu,
- pozyskanie ewentualnych źródeł finansowania.
Lista sukcesów procesu testowania jest długa: od tych mających bezpośredni wpływ na uczestniczki, mentorki czy mentee, aż po sukcesy samych innowatorek, które wykorzystały testowanie na sprawdzenie i modyfikację wstępnych założeń, z których najważniejszym było zwiększenie uważności na proces.
Innowacja ma walor prawdziwości i prawdziwego zapotrzebowania na wsparcie. Wypracowane w procesie testowania autorskie narzędzia w pełni sprawdziły się w pracy z grupami mentee i mentorek; udało się pokonać obawy i lęki uczestniczek testowania.
Jeśli celem projektu jest działanie na rzecz dwóch grup osób – jednej zbliżającej się do emerytury, a drugiej składającej się z emerytów, działanie prowadzące do wzajemnego wsparcia, dowartościowania i uświadomienia pewnych prawd dotyczących tego procesu – to cel został zrealizowany. Mentee uświadomiły sobie nie tylko, co czują, ale także możliwość zmiany nastawienia wobec emerytury poprzez aktywne projektowanie tego momentu w życiu.
Innowacja ma potencjał, by stać się częścią rutynowej praktyki w zakładach pracy, organizacjach i innych miejscach, gdzie zawsze jakaś część osób przygotowuje się do przechodzenia na emeryturę. Taka praktyka pomaga w zachowaniu integralności psychicznej po okresie zmiany, która – jeśli jest projektowana z wyprzedzeniem – jako część procesu inkluzji i przy wsparciu osób będących już na emeryturze – może stać się rodzajem spokojnej przemiany, a nie nagłym strąceniem w otchłanie nieznanego.
Dla mentorek cykl spotkań z osobami młodszymi i docenienie ich doświadczenia, była niezastąpionym, pozytywnym doświadczeniem. Starość jako synonim mądrości bardzo długo funkcjonowała w naszej kulturze. Zmieniła to cywilizacja przemysłowa i spotęgowała rewolucja cyfrowa. Projekt przywraca figurę starości jako niewymuszone źródło nauki i pozytywnego zrozumienia rzeczywistości.
Paulina Janecka-Szuster – socjolożka z wykształcenia i pasji, od zawsze ciekawa ludzi. Inicjatorka i realizatorka działań na rzecz osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Od ponad 10 lat zaangażowana w tworzenie i realizację projektów, głównie z obszaru włączenia społecznego.
Marzena Połomska – socjolożka, pasjonatka metodycznej pracy socjalnej i wyszukiwania innowatorskich rozwiązań. Członkini Rady Programowej kierunku praca socjalna na Uniwersytecie Śląskim, inicjatorka i kreatorka nowych rozwiązań z zakresu polityk społecznych na szczeblu lokalnym.
