Celem innowacji jest wyposażenie osób opiekujących się seniorkami i seniorami w wiedzę na temat psychoseksualności ludzi starszych oraz praktyczne umiejętności w zakresie radzenia sobie z trudnymi sytuacjami w tym obszarze. Służy temu Poradnik dla instytucjonalnych i nieformalnych opiekunów osób w wieku senioralnym, który ma być inspiracją do pracy w obszarze pozytywnej seksualności. Zawiera on elementy psychoedukacji, umożliwia nabycie kompetencji do wspierania seniorek i seniorów oraz przełamuje społeczne tabu, jakim jest sfera seksualności osób 60+.
Wspieranie tej grupy w obszarze psychoseksualności wymaga szczególnych predyspozycji. Niezbędna jest nie tylko specjalistyczna wiedza, ale także umiejętność elastycznego i empatycznego reagowania na potrzeby podopiecznych oraz pozytywne postawy wobec seksualności. Człowiek jest bowiem istotą seksualną przez całe życie, a satysfakcja w tej sferze wpływa pozytywnie na samopoczucie, kondycję psychofizyczną i proces zdrowienia.

Psychoseksualność osób starszych to innowacja przygotowana dla dwóch grup.

1. Odbiorcy bezpośredni, tj. osoby w wieku senioralnym, w szczególności przebywający pod opieką instytucjonalną (domy seniora, domy pomocy społecznej itp.) lub środowiskową i domową.
2. Odbiorcy pośredni, tj. osoby pracujące z ludźmi starszymi, zarówno opiekunki i opiekunowie instytucjonalni, jak i nieformalne osoby w wieku senioralnym.

Innowację może wdrożyć każda instytucja, organizacja lub grupa, która pracuje z osobami starszymi. Nie ma żadnych przeszkód prawnych, które uniemożliwiałyby podjęcie tematu seksualności w wymienionych niżej instytucjach. Mogą to być:

1. Domy pomocy społecznej, domy seniora, jak również ośrodki sanatoryjne.
2. Uczelnie – w ramach rozszerzania programu edukacyjnego dla pracowników odpowiedzialnych za opiekę nad osobami w wieku senioralnym.

Już na samym początku, także w momencie, gdy rozważacie wdrożenie innowacji, zapoznajcie się Podręcznikiem, który jest kompendium wiedzy na jej temat, zawiera wzory niezbędnych dokumentów oraz scenariusze szkoleń.

Satysfakcjonujące wdrożenie innowacji w danej placówce czy grupie odbiorców zależy przede wszystkim od motywacji, zaangażowania oraz przyzwalającej postawy kierownictwa danej placówki czy instytucji.

Innowację realizuje zespół składający się z osoby koordynującej oraz grupy trenerskiej.
1. Koordynator (np. psycholożka lub psycholog) zajmuje się:

• przeszkoleniem personelu chętnego do wspierania seniorów w zakresie psychoseksualności (w oparciu o przygotowany przez nas Poradnik oraz scenariusze warsztatów – rozdział 5. DOBRE PRAKTYKI W ZAKRESIE PROWADZENIA WARSZTATÓW PSYCHOSEKSUALNOŚCI SENIORÓW),

2. Trenerki i trenerzy przeszkoleni do prowadzenia zajęć w obszarze psychoseksualności, dysponujący kompetencjami osobistymi i interpersonalnymi (szczegółowo opisane w rozdz. 5 Poradnika). Autorki innowacji mogą świadczyć usługi doradztwa i konsultingu w zakresie wprowadzenia innowacji w danej zbiorowości (placówce).

Opcjonalnie:
Instytucjom, które planują wdrożenie innowacji, proponuje się stworzenie Psychoseksualnej Brygady. Taki model jest realizowany przez osobę liderującą oraz zespół.

1. Jej liderką lub liderem może być:

• osoba będąca częścią zespołu, posiadająca wiedzę z zakresu psychoseksuologii, którą potrafi przekazywać w sposób dostosowany do odbiorcy, posiadająca przygotowanie psychologiczne, doświadczenie trenerskie w prowadzeniu warsztatów, moderowaniu dyskusji i elastycznym reagowaniu w sytuacjach trudnych.
• osoba z zewnątrz, posiadająca kompetencje jak wyżej.

2. Zespół – składający się z różnych osób, także tych spoza grona terapeutycznego. Mogą to być pielęgniarki i pielęgniarze, fizjoterapeutki i fizjoterapeuci, pracowniczki i pracownicy administracji, a także księża.

Wdrożenie innowacji w oparciu o Poradnik nie wymaga żadnych nakładów finansowych czy dodatkowych kosztów wykraczających poza koszty własnych godzin pracy na podstawie umowy lub kontraktu.

Dodatkowe wydatki mogą się pojawić w następstwie konkretnych potrzeb w zakresie realizacji warsztatów (np. związanych z dostępnością sali szkoleniowej, udogodnień dla uczestników, dodatkowych materiałów szkoleniowych, skorzystaniem z laptopa czy rzutnika i przygotowaniem prezentacji multimedialnej).

Struktura kosztów:

1. Oddelegowanie czasu pracy osoby koordynującej Psychoseksualną Brygadę:
   0,00 zł (w zakresie umowy o pracę czy kontraktu).
2. Wydruk Poradnika:

• koszt pojedynczego egzemplarza = 300 zł
• koszt wydruku 100 egzemplarzy obniża koszt jednego do 40 zł
  (łączny koszt 100 egz. = 4000 zł)

3. Zakup materiałów warsztatowych (np. modele narządów płciowych, gra Dixit, karty metaforyczne, karty przedstawiające emocje, gadżety erotyczne, książki tematyczne):
   50 zł na jednego uczestnika (dla 10 osób = 500,00 zł).
   Przy większej liczbie uczestników koszty maleją, ponieważ niektóre zakupione materiały można wykorzystać wielokrotnie.
4. Zatrudnienie trenera lub psychologa:

• osoba wydelegowana w ramach istniejącej umowy o pracę czy kontraktu = 0,00 zł
• osoba spoza organizacji: 180 zł / 1 godzina
  (16 godzin warsztatów, czyli minimum x 10 osób = 2880,00 zł).
  Przy stałej współpracy i większej liczbie osób, koszt wynagrodzenia w przeliczeniu na godzinę może się zmniejszyć.

Koszt roczny na jednego odbiorcę w grupie 10 osób = 368,00 zł

Koszt na jednego odbiorcę w grupie 100 osób = 204,40 zł

Do wdrożenia innowacji potrzeba:

• otwartości osób oraz instytucji czy organizacji pracujących z osobami starszymi na temat ich psychoseksualności,
• zaangażowania instytucji zajmujących się opieką instytucjonalną oraz środowiskową nad osobami starszymi oraz zaangażowania jednostek samorządu terytorialnego i organizacji pozarządowych działających na rzecz osób starszych,
• stałych działań informacyjnych skierowanych do instytucjonalnych i nieformalnych opiekunów osób starszych przełamujące tabu związane z psychoseksualnością osób w wieku senioralnym,
• dalszego budowania sieci wsparcia skupionej wokół tematu psychoseksualności osób starszych,
• pozyskiwania finansowania z różnych źródeł,
• aktywności osoby lub zespołu koordynującego działania.

Zakres problemowy innowacji spotyka się z dużym zainteresowaniem ze strony personelu placówek opiekuńczych. W ramach przygotowań do opracowania innowacji dobrze wykonano pracę z zakresu analizy potrzeb. Wykazano, że poziom wiedzy i umiejętności w zakresie problematyki związanej z seksualnością (nie tylko osób starszych) jest bardzo niski. Brakuje nam kompetencji komunikacyjnych, mierzymy się także z kulturowym wstydem. Nie potrafimy rozmawiać o seksie i intymności – a z tego doświadczenia dodatkowo wykluczamy osoby starsze. Ważne zatem staje się wyrównywanie wiedzy i uzupełnianie braków edukacyjnych, przede wszystkim w kontekście osób pracujących z osobami starszymi. To od ich sprawności będzie zależało samopoczucie osób starszych, żyjących w ośrodkach pomocy społecznej.

Seksualności osób starszych to temat ważny i niestety społecznie pomijany. Odbiera się seniorom prawa do cielesności, przyjemności i miłości. Zaniedbania w zakresie edukacji seksualnej w szkołach przynoszą skutki w postaci niewiedzy i tabuizowania tej sfery życia starszych osób. Innowacja wpisuje się w doniosłe zadanie „odczarowania” przemilczanego tematu poprzez edukowanie personelu i oswajanie seniorów z myślą o prawie do przyjemności.

Skuteczność tej innowacji będzie można ocenić za kilka lat, choć – biorąc pod uwagę obecny stan wiedzy i potrzeby w tym zakresie – można spodziewać się zadowalających efektów.

Osoby, które wzięły udział w warsztatach, podkreślały satysfakcję, jaką dał im udział w szkoleniu. Oto kilka opinii:

• „Fajnie, że pokonaliśmy temat tabu i rozmawialiśmy o seksualności w naszym Domu. Bo nie można udawać, że seniorzy nie mają potrzeb w sferze miłości. Oni często chcą o tym rozmawiać, ale to trudne dla personelu.”
• „Takich rzeczy powinniśmy się uczyć w szkole. Okazało się, że nie znam siebie w sferze psychoseksualnej, a chcę się poznać!”.
• „Każdy z nas potrzebuje miłości, dotyku, ale wstyd o tym mówić.” – stwierdził ktoś z grupy seniorów.
•  „Miło się słucha, że na starość ciało jest piękne (…)”
• „Wreszcie ktoś z nami rozmawia na te tematy!”