Innowacja stwarza osobom z chorobami otępiennymi warunki do kontaktu z kolekcjami sztuki, a edukatorki i edukatorów muzealnych wyposaża w wiedzę niezbędną do pracy z tą grupą odbiorczą. Tym samym zmniejsza jej społeczną izolację, przynosząc radość i uśmiech na twarzach seniorek i seniorów oraz dając wytchnienie ich opiekunkom i opiekunom.

Muzeum Pamięci to innowacja przygotowana dla edukatorek i edukatorów muzealnych, których wspiera w pracy z osobami zmagającymi się z chorobami otępiennymi. Odbiorcami są także osoby chore, tak samo jak ich opiekunki i opiekunowie zarówno rodzinni, jak i instytucjonalni.
Statystyki pokazują, że na jedną chorą osobą przypada jeden opiekun bądź opiekunka, z czego wynika, że łączna liczba potencjalnych odbiorców wynosi minimum pięćset tysięcy osób.

Innowację mogą wdrożyć:

1. Instytucje, takie jak muzea, galerie sztuki, domy kultury oraz jednostki samorządowe, zarządzające ośrodkami muzealnymi.
2. Indywidualne osoby, takie jak: edukatorki i edukatorzy z muzeów, członkinie i członkowie lokalnych stowarzyszeń działających na rzecz osób z chorobami otępiennymi, personel organizacji pomocowych, wolontariuszki i wolontariusze, opiekunki i opiekunowie instytucjonalni oraz rodzinni.

Zapoznajcie się z poradnikiem pt. Warsztaty muzealne dla osób z chorobami otępiennymi. Sięgajcie po niego przez cały okres wdrażania projektu. Znajdziecie tu szczegółowe informacje dotyczące założeń innowacji, wyboru liderki lub lidera i zespołu edukacyjnego, wskazówki na temat przygotowań, opis warsztatów oraz trzy przykładowe scenariusze zajęć dla uczestników.

1. Inicjatorem wdrożenia innowacji mogą być: kierownictwo instytucji, personel lub osoba spoza muzeum (np. opiekun rodzinny albo instytucjonalny, inna osoba zainteresowana podnoszeniem jakości życia rodzin, których częścią jest osoba z chorobą otępienną).
2. Na początkowym etapie powołajcie zespół edukacyjny złożony z dwóch osób, z których jedna jest liderką lub liderem projektu, a druga asystuje. Każda z tych osób powinna pasjonować się sztuką, lubić ludzi, umieć otwierać się na odmienność i autentycznie zaangażować. Osoby z chorobami otępiennymi odmówią współpracy osobom, u których wyczują przymus i brak entuzjazmu. Wraz z rosnącym doświadczeniem zespołu, możecie włączać kolejnych pracowników muzeum.

Koszty uruchomienia Muzeum Pamięci są niewielkie. Obejmują:

1. Przeszkolenie zespołu (koszt jednorazowy)

Opcja 1 – Wynajęcie eksperta zewnętrznego = 2500 zł
Opcja 2 – Praca pro bono eksperta z zewnątrz = 0,00 zł
Opcja 3 – Lider projektu szkoli zespół w oparciu o wiedzę z poradnika = 0,00 zł

2. Honorarium dla edukatorów i edukatorek za przygotowanie i przeprowadzenie zajęć (koszt za cykl warsztatów)

Opcja 1 – dodatkowe wynagrodzenie dla jednej osoby = 3800 zł
Opcja 2 – praca w ramach etatu jednej osoby = 0,00 zł

3. Modyfikacja grafik w materiałach pamiątkowych dla odbiorców (koszt jednorazowy, ponoszony wyłącznie, gdy muzeum decyduje się stworzyć własną trasę)

Opcja 1 – Wynajęcie grafika zewnętrznego = 1000 zł
Opcja 2 – Praca grafika etatowego = 0,00 zł

4. Koszt materiałów edukacyjnych na zajęcia (koszt jednorazowy)

Opcja 1 – zakup dodatkowych materiałów na wszystkie warsztaty = 1500 zł
Opcja 2 – wykorzystanie materiałów dostępnych w muzeum, z recyklingu, z odzysku = 0,00 zł

5. Koszt wydruku materiałów pamiątkowych i plakatów na 1 warsztat z udziałem 8 osób – 400 zł 
1 warsztat/8 os./25 str. = 200 stron x 2 zł = 400 zł
Szacowany koszt wydruku 1 strony = 2 zł (uwaga na rosnące ceny papieru)

Koszty nr 1, nr 2, nr 3, nr 4 mają charakter jednorazowy. Można zminimalizować je do zera, jeśli przeszkolenie zespołu oraz prowadzenie warsztatów odbędzie się w ramach etatów pracowników zatrudnionych w muzeum (zespół edukacyjny, asystencki, graficzny).

Tylko koszt z pozycji numer 5 (wydruki) jest cykliczny i zależy od rynkowej ceny papieru. Możecie jednak poprosić opiekunów o samodzielny przygotowanie materiałów. To rozwiązanie sugerowane w przypadku, gdyby brak środków na opłacenie tych wydatków, miał skutkować nie uruchomieniem programu.

Przy założeniu 8 uczestników warsztatów:

• Maksymalne możliwe koszty uwzględniające koszty jednorazowe na 1 uczestnika na 1 rok: 1 150 zł
• Minimalne koszty na 1 uczestnika uwzględniające koszty wydruków na 1 rok: 50 zł
• Minimalne koszty na 1 uczestnika z wydrukiem własnym uczestników na 1 rok: 0,00 zł

Innowacja będzie działała skutecznie, gdy zadbacie o trzy kluczowe obszary:

1. Zaangażowanie społeczności

Dopilnujcie, by:

• upowszechnić informacje o skuteczności Muzeum Pamięci jako jednej z niefarmakologicznych form stymulowania chorych i wspierania osób opiekujących się,
• szeroko upowszechnić informacje o pozytywnych skutkach oddziaływania Muzeum Pamięci w społeczności muzealników, w stowarzyszeniach, w grupach pomocowych, wśród włodarzy miast, miasteczek i wsi i w lokalnych mediach (np. społecznościowych).

2. Przygotowanie zespołu realizującego

Zadbajcie, by:

• pojawiła się chęć i wola do przeprowadzenia projektu w muzeum,
• wdrożyć zespół do pracy z osobami z chorobami otępiennymi (przy pomocy szkolenia przeprowadzonego przez lidera projektu albo zaproszonego do współpracy specjalistę).

3. Zarządzanie

Pamiętajcie o konieczności:

• zapewnienia otwartości muzeum na podjęcie próby pozyskania nowej grupy odbiorców, – zapoznania się z materiałami opracowanymi w ramach niniejszej innowacji.

W porównaniu z nakładami, korzyści z innowacji zdecydowanie przeważają. Zarówno osoby starsze, jak i osoby towarzyszące byli zadowoleni, mieli poczucie, że zaspokaja ona ich potrzeby.
Model rozwija pomysł wykorzystania sztuki jako narzędzia mediującego budowanie relacji z innymi, a także samym sobą – za pomocą emocji i wspomnień. Innowatorce i zaangażowanym edukatorkom udało się trudne zadanie: zakotwiczenie osób z chorobami otępiennymi w „tu i teraz”.

Wszyscy opiekunowie instytucjonalni byli zainteresowani kontynuowaniem zajęć w Muzeum Narodowym, gdzie testowo przeprowadzono warsztaty.
MN realizowało projekt z założeniami, które wpisują się w podstawowe cele i sposoby działania, tj. oprowadzanie po kolekcjach sztuki. Takie rozwiązanie sprawia, że innowacja jest jednocześnie prosta w zamyśle i potencjalnie bardzo skuteczna: opiera się na modelu działania instytucji funkcjonujących od dawna, mających szeroką publiczność i stałe finansowanie.

1. Korzyści dla uczestniczek i uczestników:

• świętowanie wyjścia („była okazja, żeby się ładnie ubrać”),
• wyjście poza temat doświadczania choroby,
• ogólna poprawa nastroju,
• lepszy nastrój w środowisku rodzinnym,
• zmobilizowanie do aktywności fizycznej,
• relacje z nowo poznanymi osobami
• odejście od codziennego schematu,
• zmienne środowisko – nowe osoby z różnych środowisk, w efekcie: poszerzanie sieci,
• wyjście z opiekunami, spędzenie „innego czasu” razem, zacieśnienie relacji,
• wzrost poczucia własnej wartości,
• radość, że ktoś czeka na osoby z chorobami otępiennymi z ciekawą ofertą zajęć,
• zauważenie i bycie częścią grupy.

2. Korzyści dla osób opiekujących się:

• poczucie, że w ich bliskich drzemią potencjały, które dawno się nie manifestowały,
• poznanie innych opiekunów,
• nauka o sposobach komunikacji z podopiecznymi,
• zyskanie czasu dla siebie (wytchnienie) i interesującego czasu wspólnego,
• zmotywowanie do dalszej pracy z podopiecznym (kostka),
• otrzymanie informacji o tym, co zwraca uwagę podopiecznych,
• poznanie swoich podopiecznych i ich wspomnień z innej strony,
• poczucie siły płynące z tego, że udało się zrobić coś, co dało radość bliskim,
• korzyść z nieodpłatnych zajęć dla podopiecznych,
• kontakt z muzeum,
• rozwój w kierunku alternatywnych form angażowania osób starszych,
• inspiracja do działań własnych (np. z albumem sztuki)
• poczucie, że można wyjść poza rutynę i schemat dnia,
• zachęta do udziału w kolejnym projekcie,
• rozbudzenie chęci do poszukiwania innych, ciekawych działań.

3. Korzyści dla partnerów:

• upewnienie, że mają kompetencje, by pracować z osobami z chorobami demencyjnymi,
• nabycie odwagi do angażowania się,
• podniesienie świadomości społecznej na temat obecności chorób demencyjnych,
• łamanie stereotypów ograniczeń osób z chorobami demencyjnymi,
• doskonalenie w pracy,
• szkolenie,
• inspiracja, by tworzyć program dla podopiecznych i opiekunów,
• radość odbiorców i ich zaangażowanie,
• nowa grupa odbiorców stałej oferty Muzeum.