Kumple bez uprzedzeń to innowacja służąca podjęciu wspólnych aktywności dwóch grup zagrożonych wykluczeniem społecznym: osób w wieku senioralnym i osób wychodzących z kryzysu bezdomności. Obu brakuje kontaktu z drugim człowiekiem oraz rozmowy bez uprzedzeń i stereotypów. Innowacja przełamuje stereotypy „typowego” seniora i „typowego” bezdomnego.
Kumple bez uprzedzeń to innowacja skierowana do mężczyzn w wieku senioralnym oraz mężczyzn wychodzących z kryzysu bezdomności.
- Bezpośrednimi odbiorcami innowacji są:
- Mężczyźni w wieku senioralnym – mający swoje zainteresowania, szukający dla siebie przestrzeni do aktywności, bez misji edukowania drugiej osoby, aktywni i chętni do działania. Mogą to być osoby, które wcześniej nie uczestniczyły w żadnych aktywnościach.
- Mężczyźni wychodzący z bezdomności, mający już pracę i wsparcie opiekuna socjalnego – mieszkający w schroniskach, domach wspomaganych, domach przejściowych.
Warunek uczestnictwa: rekomendacja wystawiona przez pracownika socjalnego, psychologa, terapeutę, każdorazowo potwierdzona przez osobę opiekującą się projektem. Duży nacisk należy położyć na wyeliminowanie postaw mogących oszukać seniorów (np. wyłudzić pieniądze).
2. Pośrednimi odbiorcami innowacji są:
- Osoby oraz instytucje pracujące z seniorami i osobami wychodzącymi z bezdomności, schroniska, domy przejściowe, mieszkania wspomagane.
Innowację mogą wdrożyć instytucje i organizacje prowadzące i promujące działania dla osób starszych i wychodzących z bezdomności m.in.:
- centra aktywności seniorów,
- dom kultury,
- biblioteki prowadzące zajęcia dla osób starszych,
- UTW,
- świetlice wiejskie,
- sanatoria,
- kluby seniora,
- schroniska,
- domy przejściowe i mieszkania wspomagane
Zadbajcie o przygotowanie merytoryczne osoby koordynującej projekt. Skorzystajcie z Poradnika (część 3 – scenariusze animacji i karty „BHP zaplecza psychologicznego”).
Zajmijcie się rekrutacją seniorów. Potencjalni odbiorcy to bywalcy klubokawiarni, koncertów jazzowych w pubach dla seniorów, wolontariusze, mężowie wolontariuszek, które udzielają się społecznie i często przebywają w miejscach różnych aktywności, radni, szafarze.
Zajmijcie się rekrutacją osób wychodzących z bezdomności. Znajdziecie ich w schroniskach i domach przejściowych. Pamiętajcie o obowiązkowej rekomendacji, którą muszą uzyskać, aby wziąć udział w projekcie; może im jej udzielić pracowniczka lub pracownik socjalny, terapeutka lub terapeuta, psycholożka lub psycholog, opiekunka lub opiekun.
Zorganizujcie seniorom szkolenie z zakresu problematyki bezdomności, uświadomcie uczestnikom, jak ważna jest obecności psychologa w czasie projektu. Więcej informacji znajdziecie w Poradniku, część pierwsza pt. Scenariusz szkolenia dla seniorów.
Zorganizujecie szkolenie z zakresu problematyki senioralności dla grupy wychodzących z bezdomności; uświadomcie im, jak ważna jest obecności psychologa w czasie projektu. Więcej informacji znajdziecie w Poradniku, część druga pt. Scenariusz szkolenia dla osób bezdomnych.
Zorganizujcie spotkanie zapoznawcze uczestników (np. w formie ogniska). W czasie spotkania uczestnicy planują aktywności, zgodnie z poniższym schematem:
a) przedstawienie się grup, bliższe poznanie się poszczególnych osób w grupie;
b) zgłaszanie propozycji aktywności, które spisuje wyznaczona osoba, grupa głosuje. Następnie koordynator rozpisuje aktywności w oparciu o budżet i przekazuje go grupie do wykorzystania;
c) przygotowanie harmonogramu spotkań;
d) wycofanie się koordynatora na pozycję obserwatora i osoby do rozwiązywania ewentualnych problemów oraz dokumentowania aktywności.
Obserwujcie spotkania grupy. Jeżeli jest taka potrzeba, koordynator może pomóc w zakupie biletów. Cały czas dbajcie o dokumentację filmową i fotograficzną.
Po zakończeniu cyklu spotkań spotkajcie się z uczestnikami. Zapytajcie o wrażenia, by podsumować zajęcia i ich efekty. Omówcie korzyści i trudności. Podziękujcie im i sobie nawzajem. Zachęćcie obie grupy do dalszych spotkań, wspólnych działań, kontynuowania przyjaźni i koleżeństwa.
Do realizacji działań według modelu innowacji Kumple bez uprzedzeń niezbędne jest zaangażowanie zespołu w składzie:
- osoba koordynująca – cechująca się otwartością na zmianę oraz kreatywnością w rozwiązywaniu trudnych sytuacji, a także umiejętnością działania w dialogu, bez potrzeby nadmiernego kontrolowania ich przebiegu;
- osoba szkoląca – mająca wiedzę z zakresu bezdomności i tematyki senioralnej;
- inni specjaliści, którzy mogą wspierać doraźnie lub regularnie grupy.
- W wersji maksymalnej koszty przedstawiają się następująco:
szacunkowy roczny koszt na użytkownika przy objęciu usługą 100 osób = 55 100 zł.
Szacunkowy koszt roczny na 1 osobę = 551 zł.
- W wersji ekonomicznej – przy założeniu, że koordynacji podejmie się osoba oddelegowana do tego zadania w ramach swojego etatu w instytucji lub organizacji oraz że ta sama osoba przeprowadzi szkolenia, a także wykorzystania własnej sali na szkolenia – koszty są następujące:
szacunkowy roczny koszt na 1 osobę = 35,50 zł.
Innowacja działa skutecznie, gdy zadbacie o:
- Zaangażowanie zespołu (osoba koordynująca, osoba szkoląca, osoba opiekująca się grupą) o odpowiednich kwalifikacjach i predyspozycjach, takich jak: otwartość i chęć budowania pomysłu na działania w dialogu, bez potrzeby nadmiernego kontrolowania ich przebiegu, dyspozycyjność, zadaniowość, doświadczenie w pracy z grupą.
- Środki finansowe na wynagrodzenia dla koordynatora, trenerów przeprowadzających szkolenie i na wydruk materiałów szkoleniowych.
- Środki finansowe na pokrycie kosztów aktywności dla uczestników innowacji.
Już w toku pierwszej aktywności w uczestnikach uruchomiła się chęć wychodzenia do innych, wzrosła ich energia życiowa, która wcześniej była przygaszona. Pomiędzy przedstawicielami oby grup zawiązały się nowe, bliskie znajomości. Uczestnicy nabrali poczucia sprawczości, co podniosło ich samoocenę. Biorącym udział w innowacji, szczególnie tym z grupy wychodzących z bezdomności, poprawiły się relacje rodzinne – wyjścia z grupą pokazały ich otoczeniu, że mogą być odpowiedzialni. Uruchomiły też energię uczestników, którzy okazywali więcej radości i uśmiechu, a także przywołały wspomnienia i dawne pragnienia. Wyjścia pobudziły też w uczestnikach potrzebę utrzymania aktywności oraz tworzenia własnych rytuałów na wspólne spędzanie czasu. Uczestnicy zaczęli snuć wizję ciekawszego, lepszego świata, co szczególnie ważne dla osób wychodzących z bezdomności, którym pomogło to utwierdzić się w decyzji o konieczności zmiany w życiu. Seniorzy stali się dla nich inspiracją i przykładem tego, jak można sobie radzić z trudnymi sytuacjami życiowymi.
Stefan Michalak – mówi o sobie, że jest „gatunkiem” seniora pełnego wigoru na poziomie czterdziestolatka, oraz że udział w tym projekcie nieoczekiwanie uaktywnił w nim niemalże młodzieńcze endorfiny.
Małgorzata Skała – działaczka społeczna, której zależy, by wspierać osoby zagrożone wykluczeniem społecznym i szukać rozwiązań, które włączają i ulepszają życie społeczności. Założycielka Stowarzyszenia Ziarno Dobra, które powstało, aby promować innowację.
