Czy zdziwiłby cię widok 80-latki na zajęciach z zumby?

Czy twoim zdaniem dziadkowie mogą wydawać swoje pieniądze na własne przyjemności?

Czy zdziwiłby cię program wsparcia seksuologicznego dla osób z demencją?

Stereotypy to powszechne pułapki myślenia, uproszczenia i osądy, które mają tę perfidną cechę, że zmieniają rzeczywistość. Infekują nie tylko tych, którzy ich używają, ale też tych, których dotyczą. W przypadku starości wygląda to tak: rynek pracy i gospodarka premiują szybki rozwój, a społeczeństwa, żyjąc w kulcie młodości i produktywności, coraz mocniej stygmatyzują starość jako mniej ważny okres życia, problematyczny, spowolniony i skazany na choroby.

Starość nie może być usprawiedliwieniem ograniczenia aktywności obywatelskiej, prawa do samostanowienia, wyrażania swojej opinii i współdecydowania. Należy w tym wszystkim pilnować, żeby promowanie aktywnego starzenia nie przerodziło się w wywieranie zbyt dużej presji, nieuwzględniającej specyfiki tej grupy.

Seniorzy na co dzień mierzą się ze stereotypami dotyczącymi wieku, a wielu z nich także ze stygmatyzacją wynikającą z chorób, z którymi się borykają, np. demencji. Stereotypy mogą więc ograniczać funkcjonowania seniorów w społeczeństwie, powodując, że Ci sami wycofują się i wyłączają się z aktywności, odrzucają zaproszenia bliskich i inicjatyw mających na celu przeciwdziałanie wykluczeniu.

Problemem są również niepożądane postawy wobec seniorów. Przyjmują one bardzo różne formy, od braku odpowiedniej życzliwości, których mogą potrzebować osoby starsze w życiu codziennym (np. w sklepie, gdzie wiele czynności zajmuje im więcej czasu, lub w autobusie, gdy potrzebują usiąść), do otwartej niechęci i dyskryminacji. Te ostatnie często wiążą z przekonaniem, że seniorzy są niepotrzebnym obciążeniem dla społeczeństwa. Pomijając kwestię niestosowności podobnego wartościowania ludzi, to również nieprawda, ponieważ osoby starsze, dzieląc się swoim doświadczeniem i wiedzą, mogą wiele wnosić do zasobów instytucji i firm jako pracownicy lub doradcy.

Seniorzy bywają często ofiarami nadużyć np. bezpośredniej przemocy fizycznej, emocjonalnej, ekonomicznej czy zaniedbania. Czynnikami, które ułatwiają wykorzystywanie ich, są między innymi izolacja społeczna i zależność od czyjejś opieki. W szczególnej sytuacji znajdują się starsze kobiety, które bywają także ofiarami molestowania seksualnego. Dodatkowo często, jako coś naturalnego uznaje się, że są one odpowiedzialne za opiekę nad swoimi rodzicami lub współmałżonkiem. W bardzo trudnej sytuacji są seniorzy o innych orientacjach niż heteroseksualna. To nierzadko osoby, które już w młodości doświadczyły odrzucenia i dyskryminacji, co może się przekładać na większe prawdopodobieństwo izolacji w późnych latach.

Osoby starsze są też często dyskryminowane na rynku pracy, a to utrudnia im pozostanie aktywnymi, pogarsza ich sytuację ekonomiczną i negatywnie wpływa na samopoczucie psychiczne, zwłaszcza poczucie własnej wartości. Zerwanie ze stereotypowym myśleniem powinno stać się punktem wyjścia do namysłu nad potrzebami osób starszych i uświadomienia sobie, że potrzeby te powinny być uwzględnione w każdym aspekcie życia społecznego. Należy o nich pamiętać przy projektowaniu przestrzeni i transportu publicznego, konstruowaniu oferty kulturalnej i sportowej, przygotowywaniu regulacji dotyczących rynku pracy czy w kontaktach z sąsiadami.