Kluczowe problemy
Senior w przestrzeni publicznej – architektura, komunikacja i powiązania
Z roku na rok rośnie liczba osób powyżej 60 roku życia. Ich sytuacja jest zróżnicowana, zarówno pod kątem zdrowotnym, socjo-ekonomicznym, ale i od strony systemowej: w zależności od miejsca zamieszkania. Polityka lokalna poszczególnych województw i władz również determinuje, w pewnym zakresie, aktywność seniorów w życiu społeczeństwa na kilku poziomach: komunikacyjnym, przestrzennym, obywatelskim.
Problemy związane z tematyką przestrzeni publicznej obejmują przede wszystkim kwestie:
- dostępności do konkretnych miejsc i obiektów (instytucje wsparcia i pomocy społecznej, jednostki ochrony zdrowia, sklepy, ale i obiekty edukacyjne i kultury),
- jakości, czystości przestrzeni publicznej,
- partycypacji obywatelskiej i społecznej w obrębie tych przestrzeni.
Warto zaznaczyć, iż w kształtowaniu przestrzeni publicznej coraz chętniej angażują się sami seniorzy, akcentując potrzeby i oczekiwania w kontekście wyżej wymienionych obszarów. W ramach dialogu obywatelskiego seniorów w Krakowie, okazało się, że osoby starsze zwróciły uwagę na niedostosowanie przestrzeni publicznych pod kątem zapewnienia bezpiecznych przejść dla pieszych, lepszego oświetlenia, podjazdów, czy innych elementów „architektury bez barier”, zwłaszcza podczas projektowania nowych przestrzeni (w tym przy dużych osiedlach, placówkach zdrowia, czy sklepach), w celu zapewnienia lepszej ochrony przed upadkami, ułatwiania im samodzielnego poruszanie się podczas załatwiania spraw. Jednocześnie zwracali uwagę na eliminowanie, właśnie przy tego rodzaju działaniach, terenów zielonych. Ponadto zainteresowani są rozwiązaniami infrastrukturalnymi i koniunkturalnymi w obszarze zwiększenia dostępu do placówek sportowych i obszarów zwiększających ich aktywność fizyczną, w ramach profilaktyki zdrowotnej, czy choćby uwzględnienia większej liczby miejsc do siedzenia i odpoczynku.
Warto zwrócić uwagę, iż mówiąc o przestrzeni publicznej, należy uzgodnić różnice w podejściu do polityki przestrzennej na terenach gminnych i miejskich, gdzie w głównej mierze działania są uzależnione od decyzji jednostek samorządu terytorialnego i władz.
Oddzielnym problemem jest kwestia komunikacji zbiorowej, która zarówno na terenach miejskich, jak i gminnych, w dużym stopniu determinuje możliwość przemieszczania się seniorów i zapewnia dostęp do przychodni, urzędów, czy miejsc kultury. Chodzi tu nie tylko o wyposażenie przystanków komunikacji zbiorowej w osłony przeciwdeszczowe, siedzenia, czytelne tablice informacyjne, ale przystosowanie ich do potrzeb osób ze słabą percepcją wzrokową, czy ich takie rozmieszczenie w przestrzeni publicznej, by senior nie musiał iść na przystanek więcej niż 10 minut. Ponadto należy uwzględnić integrację węzłów komunikacyjnych i ich synchronizację czasową. Ważnym jest, by przystanki, czy platformy komunikacyjne były na jednym poziomie z ciągami komunikacyjnymi, dobrze oznakowane. Kolejną kwestią jest zapewnienie w przestrzeniach publicznych rozwiązań, które umożliwią łatwe pokonywanie różnic wysokościowych w terenie. Osoby o słabym wzroku mają problemy zwłaszcza ze schodzeniem w dół, co może zwiększać ryzyko upadku i urazu. Najczęściej stosowanymi praktykami obniżającą ryzyko upadku w tym zakresie, są: stosowanie faktur ostrzegawczych na pierwszym i ostatnim stopniu, zapewnianie poręczy, czy budowanie odpowiednio szerokich schodów, czy traków o odpowiednim nachyleniu.