Seniorzy wspierają uchodźców, innowacja mająca formę gry fabularnej pt. Gra na empatię, jest zachętą i narzędziem do wypracowania partycypacyjnego modelu zaangażowania społeczności senioralnej w pomoc na rzecz rodzin uchodźczych w lokalnej społeczności. Gra opiera się na kartach i zakłada sytuację, która polega na odgrywaniu ról w różnych okolicznościach. Zespół graczy musi znaleźć rozwiązanie zadań, zagadek i problemów, wykorzystując do tego zdolność czytania między wierszami, współpracy oraz empatii. Uczestnicy i uczestniczki gry wyobrażają sobie scenariusze, w których towarzyszą osobom bądź rodzinom uchodźczym w realizacji codziennych czynności lub też działania w ramach sąsiedzkich sieci wsparcia. Za jej sprawą przyglądają się funkcjonowaniu lokalnych „ekosystemów społecznych” i aktualizują propozycje działań, przy uwzględnieniu potrzeb nowo przybyłych osób.
- Głównymi odbiorcami innowacji są osoby w wieku senioralnym – to one powinny być kluczowymi graczami, ze względu na doświadczenie życiowe, pozwalające empatyzować z osobami o odmiennym zapleczu obyczajowym i kulturowym.
- Pozostali odbiorcy – środowiska zróżnicowane wiekowo i światopoglądowo.
Innowację w formie gry pt. Gra na empatię mogą wdrażać organizacje senioralne bądź instytucje, które współpracują z grupami senioralnymi, takie jak:
- centra aktywności lokalnej,
- miejsca aktywności lokalnej,
- organizacje senioralne,
- centra wolontariatu,
- szkoły wdrażające programy integracyjne w porozumieniu z nauczycielami,
- lokalne grupy działania,
- rady osiedli i gminy,
- samorządy mniejszych miejscowości,
- wszystkie podmioty, w których jest możliwość łączenia rodzin migranckich i osób 60+ w sposób umożliwiający wdrożenie wypracowanej przez nas procedury gry i następującej po niej rozmowy.
Grę na empatię możecie pozyskać na dwa sposoby:
- Zgłoście chęć otrzymania gry: napiszcie mejla do Fundacji im. Lesława A. Pagi na adres: seniorzy@paga.org.pl;
- Wydrukujcie grę samodzielnie w zakresie: kart postaci, kart postaci_funkcje, kart monitoringu;
Zapoznajcie się z publikacją, która jest zbiorem zasad gry i ważnych informacji dotyczących możliwych aktywności z grą oraz działań pomocowych.
Odpowiedzcie sobie na pytanie, jak chcecie wykorzystać Grę na empatię. Są dwie możliwości:
- Jako narzędzie, które pomoże zainicjować budowę lokalnych sieci wsparcia różnorodnym podmiotom, co wiąże się z zapraszaniem lokalnych instytucji i organizacji do udziału w przedsięwzięciu.
- Jako ramę dla dyskusji o zmianach demograficznych w okolicy i obecności osób nowo przybyłych w waszych miastach, miejscowościach i na osiedlach, w sprawdzonym już, wąskim gronie.
Wydrukujcie plakat lub zaprojektujcie własny. Zaproście seniorki i seniorów do zagrania. Ważne, by osoby potencjalnie zainteresowane wiedziały, czego mogą się spodziewać, nawet jeśli charakter spotkania obniży frekwencję. Stosujcie zasadę „less is more” (mniej znaczy więcej), bo celem są jakościowe dyskusje, niekoniecznie zaś rekordowa liczebność na sali. Precyzyjnie określcie długość spotkania, cel i charakter. Dostosujcie salę do liczby osób zaproszonych, zbierając potwierdzenia obecności.
Minimalna liczba graczy: 3
Maksymalna liczba graczy: 11
Czas: 90 lub 120 min
Jeśli to możliwe przed rozpoczęciem spotkania do potencjalnych uczestniczek i uczestników przygotujcie i roześlijcie ankietę, aby rozpoznać motywacje i bariery, a także potrzeby związane ze zwiększeniem dostępności osób uczestniczących w spotkaniu.
Pamiętajcie, że instrukcja gry jest pewnego rodzaju kontraktem. Wyjaśnia kolejne zadania, ale też proceduralnie zabezpiecza dobrostan każdej z osób grających. Pierwsze zapoznanie się z nią wymaga dodatkowego zaangażowania, więc optymalnie, jeśli osoba chętna do przyjęcia roli Mistrza lub Mistrzyni Gry, weźmie na siebie to zadanie. Powinna przeczytać Podręcznik, zamieszczony także na pendrivie dołączonym do opakowania (jeśli zdecydujecie się na zamówienie gry w formie fizycznej). Pozostałe zadania Mistrza lub Mistrzyni Gry:
- opowiadać o świecie gry,
- odgrywać i odczytywać osobom grającym historie spotykanych postaci,
- dodatkową zaletą jest sytuacja, jeśli ta osoba ma kompetencje edukatorki lub edukatora antydyskryminacyjnego lub facylitatora procesów grupowych, ale nie jest to niezbędne.
Mistrz lub Mistrzyni pilnują procedury, śledząc Karty Monitoringu i mając w zasięgu wzroku instrukcję. Na koniec rozgrywki odczytują z Karty Monitoringu wygenerowane pomysły, pytając graczy, czy będąc w swoich rolach, tak samo by je nazwali i zapisali.
Po zakończeniu gry i wyjściu z ról, zadajcie osobom grającym trzy pytania:
- Jak się czułaś lub czułeś w grze? Z jaką zostajesz emocją?
- Czy któreś z zapisanych pomysłów wydają ci się możliwe do wdrożenia po wyjściu z roli? Jeśli tak to które? Z kim chciałabyś lub chciałbyś je realizować?
Jakie warunki musiałyby zostać zrealizowane, żebyś chciała lub chciał te pomysły wcielić w życie?
Skonsultujcie swoje pomysły z organizacjami zajmującymi się tematyką uchodźczą, by nie projektować rozwiązań dla osób i środowisk bez rozpoznania ich realnych, jednostkowych potrzeb. Zorganizujcie kolejne spotkanie z takimi osobami. Niech zaproponowane działania będą przyczynkiem do zadawania pogłębionych pytań o realne potrzeby, położenie i historie osób czy rodzin niedawno zamieszkałych w waszym sąsiedztwie. Podczas spotkań z migrantami słabo mówiącymi po polsku, zadbajcie o obecność tłumaczy.
Przejdźcie do realizowania pomysłów. Rekomendujemy, aby zacząć od działań na niewielką skalę takich jak wspólny spacer czy wspólne gotowanie – tj. sytuacje jednorazowe, niewymagające składania długofalowych deklaracji. Pamiętajcie, aby samemu korzystać z pomocy innych. Dobrym kierunkiem jest konsultowanie pomysłów na większe działania typu „zbiórka” z organizacjami i instytucjami z dużym doświadczeniem i zapleczem organizacyjnym. Pamiętajcie, aby dbać o siebie w pomaganiu. W publikacji znajdziecie mikro-przewodnik BHP senioralnego aktywisty, który ma pomóc w zadbaniu o dobrostan osób decydujących się na udzielanie wsparcia.
Na koniec porozmawiajcie o tym, jak się czuliście, w których sytuacjach odczuwaliście dyskomfort i czy oraz jak udało się go przełamać. Zastanówcie się, co się sprawdziło, a co można było zrobić inaczej. Zadbajcie o wzajemną życzliwość i ciekawość wobec odmiennych punktów widzenia.
Do realizacji działań według modelu Seniorzy wspierają uchodźców potrzebujcie przede wszystkim:
- osoby inicjującej – pracującej w organizacji realizującej działania z seniorkami i seniorami lub osobami z doświadczeniem uchodźczym. Przed podjęciem decyzji o zaproszeniu osób w wieku senioralnym, inicjatorka lub inicjator powinien zapoznać się z treścią publikacji, kartami i instrukcją. Osoba posiadająca większą wiedzę o innowacji, staje się primus inter pares (łac. „pierwszy wśród równych sobie”), a zatem rekomendowane jest, aby wzięła na siebie funkcję Mistrza lub Mistrzyni Gry.
Innowacja jest praktycznie bezkosztowa. Organizacja wdrażająca pokrywa tylko koszt wysyłki zestawu z Warszawy lub samodzielnie drukuje go według instrukcji. Koszt ten oscyluje w granicach 40-60 zł.
Innowacja działa skutecznie, gdy zadbacie o:
- Zebranie grupy – minimalnie trzyosobowej;
- Wydzielenie sali zajęciowej;
- Wydrukowanie zestawu do gry lub pozyskanie w formie fizycznej;
- Przygotowanie długopisu.
Osoby zaangażowane w tworzenie gry i uczestniczące w rozgrywce testowej, wymieniały następujące korzyści:
- wzrost empatii i odnalezienie analogii do doświadczeń Polaków emigrujących w latach 80.;
- podjęcie refleksji nad złożonym problemem uchodźctwa oraz chęć pogłębienia wiedzy i poznania historii opisanych na kartach;
- utwierdzenie się w decyzji o pomaganiu osobom uchodźczym i wzrost motywacji;
- poznanie aktywistów pracujących z uchodźcami, nawiązanie aktywistycznych relacji międzypokoleniowych;
- rozwój świadomości, że trzeba zadbać o siebie w pomaganiu;
Respondenci i respondentki, odpowiadając na pytanie o to, czy prace nad grą ich zmieniły, odpowiedzieli, że raczej „wzbogaciły”.
Rozgrywka była dla nich doświadczeniem trudnym. Seniorzy i seniorki spontanicznie komentowali karty, mówiąc między innymi: „Nawet nie mogę tego czytać. To jest straszne, co tu jest napisane”, „Strasznie piszą o naszym państwie„ lub też: „We wszystkich przypadkach kontakt z Polską jest nieprzyjemny.”
Część odbiorców i odbiorczyń reagowała zaprzeczeniem na historie zawarte na kartach, twierdząc, że tak źle uchodźców może traktować tylko niemiecka straż graniczna, na pewno nie polska. Natomiast inne osoby podkreślały, że dzięki rozgrywce wzrosła ich motywacja i energia do pomagania.
Paulina Paga – projektuje formaty wspierające lokalne społeczności, a także zbliżające do siebie osoby wywodzące się z różnorodnych środowisk. Prowadzi procesy przemian lokalnych, na które strona społeczna może mieć wpływ. Inspiracje czerpie z architektury i urbanistyki, żeby lepiej rozumieć działanie architektury relacji społecznych. Pracuje, wykorzystując narzędzia historii mówionej, badań społecznych, strategii dla rozwoju zrównoważonych przestrzeni mieszkalnych, gier społecznie zaangażowanych.
