Teatr od pierwszego wejrzenia to innowacja, która otwiera instytucje kultury na osoby starsze – do tej pory odwiedzane głównie przez ludzi młodych. Ma też oswoić seniorki i seniorów ze sztuką współczesną, którą oferuje instytucja. Osoby młode i starsze oglądają razem spektakle, biorą udział w warsztatach i rozmowach moderowanych wokół przedstawień, wytwarzając przestrzeń międzypokoleniowej wymiany doświadczeń, poglądów i poszerzając perspektywę odbioru teatru. Zobaczcie film, który przybliża ideę innowacji: https://vimeo.com/741909027 oraz zapoznajcie się z Przewodnikiem po innowacji.

Teatr od pierwszego wejrzenia to innowacja przygotowana dla:

• aktywnych osób 60+,
• osób młodych w przedziale wiekowym 18-40 lat.

W obu grupach wiekowych można wyróżnić kilka pokoleń, dlatego też wewnątrz danej grupy mogą się zdarzyć znaczne różnice. Da się jednak – w pewnym uogólnieniu – wyróżnić generalne cechy opisujące daną grupę wiekową:

• Osoby młode (18-40) – pewne siebie; zaawansowane technologicznie; odrzucające krytykę; wielozadaniowe, raczej tolerancyjne, myślące globalnie, potrafiące pracować w grupie; do spraw podchodzą zadaniowo, spędzają czas poza domem, także w gronie rodzinnym, korzystają z wydarzeń kulturalnych; cenią wolność i niezależność, lubią wyzwania, dynamikę życia; realizują swoje potrzeby i chcą żyć w zgodzie ze sobą; osoby starsze są dla nich ważne i młodzi często poszukują wśród nich autorytetu, nie zawsze jednak przekłada się to na szacunek wobec seniorów czy otwartość wobec różnic.
• Seniorzy i seniorki (60+) – odpowiedzialni i słowni, niezbyt chętni do zmian, ważny jest dla nich autorytet z którym często nierozerwalnie wiąże się szacunek; bardziej niż improwizację i nieprzewidywalność wolą jasne zasady i powtarzalne schematy; nienawykli do pracy w grupie, w której każdy może wyrazić swoje zdanie, rzadko uczestniczą w kulturze; najważniejsze jest dla nich zdrowie i rodzina, dla której potrafią się poświęcić; tradycjonaliści; z wiekiem zamykają się w znanych sobie schematach, ale też – nie mając już zobowiązań rodzinnych – realizują swoje pasje, chcą przeżywać „drugą młodość”.

Korzyści płynące z wprowadzenia innowacji dla obu grup są następujące:

• podtrzymanie lub rozbudzenie aktywności kulturalnej,
• zapobieganie samotności,
• oddanie sprawczości,
• zachęcenie do inicjowania aktywności,
• poszerzenie perspektywy i otwarcie na innego.

Innowację Teatr od pierwszego wejrzenia mogą wdrożyć przede wszystkim teatry.

Po pewnych modyfikacjach może zostać zaadaptowana także przez:

• inne duże instytucje, które do tej pory w oczach osób starszych uchodziły za niedostępne, są to m.in. kina, muzea, galerie sztuki;
• mniejsze instytucje kultury, są to m.in. biblioteki i domy kultury (do wykorzystania np. pakiet „Szybkiego spotkania międzypokoleniowego”, a później cyklicznych spotkań wokół rozmów np. o przeczytanych w parach książkach);
• pakiet „Szybkich spotkań międzypokoleniowych” mógłby posłużyć każdej grupie i organizacji, której celem jest nawiązanie międzypokoleniowej relacji w nieszablonowy sposób.

Do realizacji działań według modelu Teatr od pierwszego wejrzenia potrzebujecie zespołu w składzie:

1. Osoba koordynująca – może to być osoba pracująca w instytucji wdrażającej, np. w dziale edukacji, działań społecznych lub rozwoju publiczności, mająca gotowość do zaangażowania nie tylko w sprawy organizacyjne, ale też w spotkania grupy, dbająca o poczucie bezpieczeństwa osób uczestniczących, otwarta na rozwiązywanie problemów w grupie, lubiąca pracę z ludźmi i wyzwania z nią związane, a także czująca się częścią grupy i budująca sieci relacji z uczestnikami.
2. Osoby prowadzące warsztaty i rozmowy moderowane – pedagożki lub pedagodzy teatru i animatorki lub animatorzy kultury, którzy zapoznają się z dziełem kultury, o którym będą rozmawiać.

Koszty niezbędne do realizacji projektu są następujące:

1. Wynagrodzenie trenera prowadzącego warsztaty dla pracowników – 6 godz./180 zł = 1080 zł
2. Wynagrodzenie grafika – materiały informacyjne – 35 godz./60 zł = 2100 zł
3. Druk materiałów informacyjnych
   (10 szt. plakatów w formacie A3, 2 szt. plakatów w formacie B1, 200 szt. ulotek A5) = 297 zł
4. Zimny bufet (8 spotkań) – 1 osoba/50 zł = 8000 zł
5. Wynagrodzenie trenera 1 (4 spotkania) – 8 godz./180 zł = 1440 zł
6. Wynagrodzenie trenera 2 (4 spotkania) – 8 godz./180 zł = 1440 zł
7. Wynagrodzenie instruktora moderującego rozmowy o sztuce (4 spotkania) – 8 godz./70 zł = 560 zł
8. Materiały biurowe dla uczestników – 16 os./9 zł = 144 zł
9. Wynagrodzenia fotografa – 4 pakiety/728 zł = 2912 zł
10. Koszt transportu osób (8 spotkań) – 64 os./25 zł = 1600 zł

Część powyższych kosztów ma charakter jednorazowy, są to:
– wynagrodzenie trenera prowadzącego warsztaty dla pracowników instytucji,
– wynagrodzenie grafika przygotowującego materiały informacyjne.
Cykl trwa cztery miesiące, więc szacując koszt roczny, pozostałe koszty mnożymy przez trzy (49 179 zł) i sumujemy z kosztami poniesionymi jednorazowo (3 180 zł), co daje łącznie = 52 359 zł rocznie.

Koszt roczny na osobę = 1091 zł
Koszt objęcia usługą 100 osób = 105 636 zł

Innowacja działa skutecznie, gdy zadbacie o:

1. Zaangażowanie społeczności w przekazywanie informacji o innowacji (m.in. pracowników i podopiecznych, odbiorców organizacji zrzeszających seniorów, np. asystenci i asystentki, opiekunowie i opiekunki z OPS-ów, fundacji, stowarzyszeń).
2. Uzyskanie wsparcia w dystrybucji papierowych materiałów promocyjnych ze strony miejsc odwiedzanych przez osoby w wieku senioralnym, m.in. instytucji wymienionych powyżej oraz domów kultury, a nawet lokalnych punktów usługowych.
3. Przygotowanie personelu w zakresie pracy z grupami międzypokoleniowymi.
4. Podjęcie współpracy z osobami o odpowiednich kwalifikacjach, empatii i doświadczeniu – trenerkami lub trenerami prowadzącymi warsztaty i instruktorkami lub instruktorami prowadzącymi rozmowy moderowane.
5. Zabezpieczenie finansowania.
6. Wyznaczenie osoby koordynującej (najlepiej, jeśli będzie to więcej niż jedna osoba).
7. Przestrzeń – przyjazną, odpowiednio wyposażoną i dostępną.

Innowacja pozwoliła na zwiększenie dostępności teatru dla osób w starszym wieku. Wzrosła tym samym ich aktywność i uczestnictwo w kulturze. W wyniku cyklu spotkań – wokół wspólnych zainteresowań i aktywności – nawiązały się relacje międzypokoleniowe.
Uczestniczki i uczestnicy deklarują szereg korzyści płynących z wzięcia udziału w testowaniu:

• zmiana w odbiorze teatru, nawet awangardowego;
• zwiększenie wiedzy na temat teatru;
• pogłębienie możliwości przeżycia sztuki pod wpływem wiedzy, ale też wspólnotowego doświadczenia i okazji do wymiany refleksji;
• większe otwarcie na sztukę i kulturę w sensie ogólnym, dzięki motywacji dostarczonej przez udział w projekcie;
• szansa na częstszy udział w wydarzeniach kulturalnych, dzięki zapoznaniu partnerów o podobnych zainteresowaniach;
• nawiązanie relacji międzypokoleniowej opartej na wspólnych zainteresowaniach;
• satysfakcja z wymiany doświadczeń, refleksji i poglądów w kontekście międzypokoleniowym;
• zwiększenie ogólnej aktywności seniorów i deklarowane zadowolenie z wyjścia ze strefy komfortu.

Osoby uczestniczące podkreślały możliwość obcowania ze sztuką oraz pogłębienie wiedzy na temat teatru. Rozmowy moderowane i warsztaty do spektakli pozwoliły im na głębsze i bardziej świadome odczytanie dzieł teatralnych, a możliwość podzielenia się wrażeniami z partnerem lub partnerką zwiększyła satysfakcję płynącą z przeżycia artystycznego.
Bardzo ważnym czynnikiem ułatwiającym dostępność innowacji był udział trenerów i moderatorów, którzy w przystępny sposób wprowadzali uczestniczki i uczestników w świat teatru i ułatwiali interpretację spektakli. Uczestniczki i uczestnicy oceniali projekt jako idealnie dopasowany do ich oczekiwań – posługiwali się określeniami typu „spadło mi to z nieba”, „czułam się, jakby rzucili cytryny”.

Poniższy cytat podsumowuje postawę większości odbiorców: 
„Dostałam na talerzu możliwość obejrzenia sztuki, plus niesamowity walor omówienia, przygotowania, byliśmy »zaopiekowani«, to wszystko razem zagrało”.